Kwaliteit van het kwartaalBiobased en regiospecifiek

Het centrumgebouw van de Noord-Hollandse Camping De Nollen. Het ontwerp van ORGA architect is geïnspireerd door de archetypische boerenschuren uit de Noord-Hollandse polderomgeving. Vijf schuurvormige structuren zijn aan elkaar geschakeld tot één afwisselend volume; in lijn met de overgbleven historische stolpboerderij. Het gebouw is opgetrokken uit hout en andere biobased materialen. Steven van Leeuwen en Daan Bruggink tekenden voor het ontwerp. (Foto ORGA architect).

Vroeger was het staande praktijk dat het materiaal voor gebouwen afkomstig was uit de omgeving. Zand, klei, steen, hout, riet etcetera. Het was voorhanden, goedkoop in vervoer, de bouwers waren er mee vertrouwd en het leverde een eigen bouwstijl op.  

Met de komst van het beton, brak het tijdperk van de Internationale Stijl aan en belandde de regiospecifieke architectuur in de marge. Regiospecifiek werd synoniem met cultuurhistorisch. Iets uit het verleden.      

Onder druk van de stikstofcrisis en meer nog de klimaatcrisis als geheel is het biobased bouwen, zoals de oude traditie nu internationaal is gedoopt, aan een gestage opmars bezig. De noodzaak om de uitstoot van CO2 en stikstof te reduceren zou die opmars flink kunnen versnellen.  

Hoe mooi zou het zijn als een flink deel van de miljoen woningen die er in Nederland gebouwd (zouden) moeten worden – en de zeven miljoen woningen die geïsoleerd moeten worden, bio-based gerealiseerd wordt.  

Weg met al dat beton, staal en steenwol  
Dit kan anders, schrijft architect Marco Vermeulen in de strategische verkenning 'Ruimte voor Biobased Bouwen', een rapport verschenen in opdracht van de ministeries van BZk en LNV, het College van Rijksadviseurs en de provincies Noord-Brabant en Zuid-Holland.  

Als onderzoeksleider presenteert Vermeulen tal van alternatieve bouwmaterialen zoals houtbouw, CLT (kruislaaghout), zeewier, stro en hennep.  Hij laat zien dat er volop kansen zijn voor biobased bouwen die nog niet benut worden. Tegelijk is hij niet blind voor de obstakels op weg naar een duurzame toekomst. Sommige zijn een kwestie van perceptie, andere reëel. In de laatste categorie vallen perverse of achterblijvende regels en wetten, gemis van correcte certificering en het ontbreken van true pricing. Niettemin staat er in de handleiding een indrukwekkende reeks gerealiseerde en geplande biobased projecten.      

Landschapstriënnale
Naast een duurzamere productie staat ook het herstellen van de relatie van gebouw en omgeving hoog op de agenda. Gebruik van natuurlijke en regiospecifieke materialen maakt het gebouw weer onderdeel van het landschap en versterkt zo de identiteit.   Bouwen met natuurlijke materialen is ook een van de thema’s op de landschapstriënnale. De vijfde editie van de triënnale vindt plaats in april 2021 in Van Gogh Nationaal Park, Noord-Brabant. Er zijn tien laboratoria, waarin deelnemers zich buigen over actuele thema’s, zoals ‘Productieve natuur’.  

Een van de deelnemers is Productief Peppelland, die zich inzet voor populieren bosbouw als bouwmaterialen. Onze voorouders hebben de populier massaal aangeplant om er lucifers, klompen en zelfs huizen van te maken. Hoe kunnen wij het verdienvermogen van natuurlijke landschappen nu optimaliseren?

https://www.orga-architect.nl/
https://landschapstriennale.com/
https://marcovermeulen.eu/nl/projecten/ruimte+voor+biobased+bouwen/

Marijke Bovens | maart | 2021
Aanmelden voor de nieuwsbrief Federatie Ruimtelijke Kwaliteit kan via: https://www.ruimtelijkekwaliteit.nl/aanmelden-nieuwsbrief